ضرورت مناسب سازی محیط های شهری و روستایی برای توانخواهان

بمناسبت روز جهانی توانخواهان؛

معلولیت حیات هیچ توانخواهی را محدود و محصور به کمترین ها نخواهد کرد.

چه بسا افرادی توانخواه با مشکلات ذهنی، جسمی، روحی و روانی در جامعه ای با تنوع قومیتی و نگرشی در شرایطی بسر میبرند که از حقوق اصلی خود محرومند یا دسترسی به امکانات رفاهی برایشان دشوار است، همین توانخواهان تا چند دهه از حق و حقوق خویش ناآگاه بوده و در مرگ تدریجی و گاه آنی شعله های حیاتشان خاموش گردیده.

حقوق مصوب این قشر خاص همانگونه که میدانید از سال ۱۳۶۸شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به منظور تسهیل در امور عبور و مرور شهروندان توانخواه ضوابطی را مصوب نمود که به منظور آن طرح های مصوب در چهار فصل به دستگاه های اجرایی و ارگان های دولتی و شهرداری ها ارائه گردید که موظف به برنامه ریزی و تسهیل گری در نحوه ساخت و ساز و شهرسازی برای توانخواهان گردید و طبق نظر مشترک وزارت مسکن و شهرسازی و مجموعه اجرایی دولتی همچون بهزیستی و بنیاد جانبازان هر ۵ سال موطف به بازنگری و تجدید نظر در لایحه مصوب مذکور میباشند.
بمنظور این مصوبه تسهیل گری در پیاده روها… جداول.. مسطح بودن محل عبور… پل های ارتباطی برای پیاده رو و سوار رو و همچنین پوشش کف پیاده رو میزان ارتفاع و شیب از جمله مسائل مورد بررسی و اجرایی مناسب با نیاز توانخواهان بود.
ضمناً این مصوبه ممنوعیت هایی را نیز مطرح نموده تا از شدت آسیب رسانی به این قشر در محل تردد کاسته گردد.
اگرچه میزان اهمیت و اجرایی شدن تمام این امور امری است آرمانی از مدینه فاضله اما آیا این تسهیل گری هنوز امتیاز شهرنشین هاست؟ آیا روستاها، دهکوره ها و حاشیه های شهر با میزان بیشترین توانخواه از این تسهیلات بهره مند هستند؟
امکانات و بودجه های دولتی اختصاص یافته به بهسازی و مطلوب سازی شرایط شهری برای این قشر جوابگوی نیازها خواهد بود؟ آیا هنوز دست یاری به سوی خیرخواهان دراز خواهد شد یا امور خیرخواهانه دست به ابتکاری معنوی خواهد زد؟
این تنها بخشی از لازم و ملزوم نیازمندی های قشری است که نقص شان سبب نفی وجودشان نیست و همچون تمام شهروندان و هموطنان حق دارند از حق و حقوقی برابر همچون افراد سالم بهره مند گردند.
اگر چه گسترش بافت شهری و بزرگراه ها و مدرن تر شدن روز به روز جامعه خود تولید کننده مشکلات عدیده ایست اما پیگیری در نحوه آموزش و بهسازی به موقع معماری شهری برای قشر توانخواه امری الزامی و انکارناپدیر است توجه به پدیده ی تسهیل گری در امور تردد و عبور و مرور این شهروندان لازم اجرایی شدن امور در وقت و زمان به موقع آن است.
تغییرات در بهبودپذیری معماری شهری نیازمند افرادی متخصص و متبحر به علوم روز دنیاست تا در نگرش و حرکتی پویا و پژوهشی با توجه به شناخت کافی از مشکلات توانخواهان به یاری رسانی این گروه هدف بشتابند.
با این حال توجه به نوع نقصان موجود در فرد و نیازمندی وی برای تردد کاریست که نیاز به بررسی و آزمایش دارد مسیرهای شهری و تردد متعدد در فروشگاه ها جهت خرید و اماکن اداری بیشترین نیاز برای تسهیل فرایند عبور و مرور توانخواهان را می طلبد و عمدتاً نیازمند فرهنگ سازی و آموزش نیز میباشد.
اگرچه کشورهای پیشرفته به مدرن سازی مُدل های شهری پرداخته اند و تنها جهان سومی ها از کمبودها و محرومیت ها بخاطر بسیاری از عوامل عقب مانده اند، اما نیاز به پرورش نیرویی که بتواند نقش این تسهیل گری را ایفا نماید بسیار در جامعه محسوس است.
توجه به نوع امکانات محل تردد ویژه ی توانخواهان سبب افزایش امید به زندگی و پویایی در آنها میشود.
امید است با شناخت کافی از نیازهای هرکدام از توانخواهان، با توجه به معماری و بافت شهری خاص و اصولی و برنامه ریزی شده برای تسهیل گری در امور تردد این قشر نیازمند حمایت در آینده ای نه چندان دور برسیم.

فهمیه اعصامی | روانشناس کلینیک نوید زندگی
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران